Birçok gerçek kişi tacir işlem hacimlerini şirketler kadar büyütebilir hatta şirketlerden daha büyük hacimlere de ulaşabilirler. Ancak iş hacimleri büyüdükçe gelir vergisi açısından da büyük oranlarda vergi yükü oluşmaktadır. Malum gerçek kişilerde gelir vergisi oranı şirketlerdeki gibi sabit değil gelir tutarına göre % 40’lara kadar yükselmektedir. İlerleyen zamanlarda bu oranın % 50’lere çıkması beklenmektedir. Şirketlerde ise bu oran sabit % 22’dir.
Yeni düzenlemeler ile şahıs firmaları itibarını kaybetmeden işletmenin devamı niteliğinde kendi tercihlerine göre limited şirkete veya anonim şirkete dönüşerek şirketleşebilirler. Bu tür değişikliği neticesinde işletmenin sahip olduğu bütün varlıkları ve bunları karşıladığı kaynakları yani bilançosunun tümüyle şirkete dönüşür. Şirkete dönüşmenin avantajları oldukça fazladır. Dezavantajları da vardır ama bu dezavantajlar kişiye göre değişebilir.
Şirkete dönüşmenin
Avantajları;
- Bazı ihalelerde gerçek kişi tacir şirketlere göre daha az itibar görmektedir. Bunun nedeni her ne kadar garip gelse de tarafsız düşünecek olursak oldukça mantıklı geliyor. Hayat şartları gereği insanların başına her türlü kaza, bela, sıkıntı gelebilir. Bu tür durumların sonucu da vefat olabilir. Şahıs firması sahibi vefat ettiğinde doğal olarak işletme miras olarak mirasçılarına kalamaz. Firma sahibi vefat ettiğinde firmada otomatikman vefat etmiş olur. Üzerindeki ihaleler ve işler maalesef iptal olabilir. Ancak şirket ortağı vefat ettiğinde şirket devam eder. Çünkü şirketin hisseleri miras olarak mirasçılara kalır. Tüzel kişilik olması nedeniyle şirketin üzerindeki ihale ve işler aynen devam edebilir.
- Gelir vergisi oranı sabittir.
- Şirketlerde işleri büyütmek adına ortak alınabilir şahıs firmalarında böyle bir durum söz konusu değildir.
Dezavantajları;
- Şahıs sigorta priminin (Bağ-kur) vergiden indirilmesi söz konusu değildir.
- Şahıs firmalarındaki gibi istediği şekilde şahsına para çekemez. Para çekmek istemesi durumunda kar dağıtımı kapsamına girer ve vergi ortaya çıkabilmektedir.
Şahıs firmasının şirkete dönüştürülmesi ile ilgili yapılması gerekenler öncelikle şahıs firması bilançosunun oluşturulması ve başvuru tarihinden en fazla 45 gün önceki bilanço rakamları ile çalışma yapılması gerekmektedir. Bilanço ile ilgili çalışma yaparken dikkat edilmesi gereken konu maddi duran varlıkların (Demirbaş, Taşıt, Makine, vb tutarlar) toplam bedelinin sermayeye oranına dikkat etmek gerekir. Yani kısacası maddi duran varlıkların sermaye ile karşılanmış olması gerekmektedir.
Daha sonra tür değiştirme planı, tür değiştirme raporları oluşturmak gerekmektedir. Bu raporda neden tür değişikliği yapılmak istendiği amaçlar ana sözleşme vb gibi bilgilerin bulunması gerekmektedir. Ayrıca şahıs işletmesinin bilanço dengesine göre kayıtlı olan sermayesinin tür değiştirmeden önce bağlı bulunduğu ticaret odasına tescil edilmesi işlemlerin daha kolay olmasını sağlayacaktır. Tür değiştiren şahış işletmesinin özel sicile kayıtlı maddi duran varlığının da ayrıca listelenmesi gerekiyor. Özel sicile kayıtlı tabiri ile anlatılmak istenen örneğin trafik sicile bağlı taşıt, tapu sicile bağlı gayrimenkul, gemi sicile bağlı deniz taşıtı, marka patent kurumuna bağlı marka ve patent vb. değerlerdir. Ayrıca işletmenin sahip olduğu varlıkların şirketin kullanımına verilecek olanların beyanı gerekmektedir. Çünkü şahıs işletmelerinde mal varlığı şahsa ait olduğu için isterlerse şahsına bazı varlıkları bırakabilirler. Örneğin tür değiştiren işletmedeki bir aracı kendisinin mülkiyetinde kalabilir. İşletme sahibi kendi özelinde bir aracı veya duran varlığı şirkete dönüştürmede kullanmayabilir.
Tür değişikliği yapıldıktan sonra maalesef bazı bankalar bunu bir türlü kabul etmeyip ayrı bir hesap açmaktadır. Bu da bir dezavantaj sayılabilir. Aynı şekilde vergi daireside vergi numarası değiştiği için yeni açılış olarak işlem yapmaktadır. Ama bu asla devreden KDV’nin kullanılmayacağı anlamına gelmez. T.T.K.’na göre tür değişikliği olduğu için şirketin ilk KDV beyannamesinde devreden KDV kullanıbilmektedir. T.T.K. şahıs işletmesinin şirketleşmesine imkan tanıdığı için şahıs işletmesinin ticaret sicil numarası ile şirketin ticari hayatına devam etmesine imkan tanımaktadır.
Şahısların ticaret hayatına başlamadan önce hedeflerini, yapmak istediklerini etraflıca düşünmeleri ve mutlaka bir Mali Müşavir ile istişare etmeleri vizyoner olarak karar vermeleri önem arz etmektedir. Çünkü ilk kuruluş maliyeti ile tür değişikliği maliyeti aynı değildir. Şahıs firması kurmaktansa şirket kurmak tür değişikliği yapmaktan daha az maliyetlidir.
